قابلیت اطمینان چیست؟
مقدمه
قابلیت اطمینان شغلی پر درآمد و دارای آینده شغلی خوب در سطح بین‌الملل است، اما شما تاکنون از خود پرسیده اید که قابلیت اطمینان چیست؟
تا دهه‌ی 1960 فرض بر این بود که اگر محصولی بدون عیب یا خرابی تولید شود، اهداف کیفیت کسب شده‌اند. پیچیدگی رو به افزایش تجهیزات، سیستم‌ها و همچنین هزینه‌ی زیادی که با از دست دادن بهره‌برداری در نتیجه‌ی خرابی‌ها وارد می‌شود، سبب اهمیت یافتن قابلیت اطمینان شده است.
قابلیت اطمینان اصطلاحی است برای توصیف توانایی یک سیستم جهت برآوردن استانداردهای عملکرد معین در یک دوره زمانی معین و در شرایط بهره‌برداری عادی. اگر دو سیستم داریم که تحت شرایط یکسان کار می‌کنند، سیستمی که طولانی‌تر با خرابی کمتر کار می‌کند، قابل اطمینان‌تر است (ASQ).
هیچ کس نمی‌تواند تضمین کند که یک محصول دقیقاً پس از چند ساعت استفاده از کار خواهد افتاد. بنابراین محاسبه قابلیت اطمینان همراه با عدم قطعیت است که به صورت احتمال بیان می شود. از محاسبه قابلیت اطمینان می‌توان برای برآورد شانس اینکه یک سیستم پس از چند وقت استفاده به درستی کار کند، استفاده کنیم. طبیعتاً قابلیت اطمینان هر سیستمی در ابتدا بالا خواهد بود و به مرور زمان کاهش می یابد.
تعریف قابلیت اطمینان
تعاریف متعددی از قابلیت اطمینان شده است که تقریبا تمامی آنها مشابه هم هستند. احتمال این که یک قلم بتواند وظیفه الزامی خود را تحت شرایط مشخص و در بازه زمانی معین انجام دهد، قابلیت اطمینان گفته می‌شود. مهم‌ترین اجزای این تعریف باید درک شود تا بدانیم که چگونه قابلیت اطمینان در یک محصول یا خدمت ایجاد می‌شود:
- احتمال(Probability): احتمال موفقیت ماموریت
- قلم(Item): قلم می‌تواند سخت افزارو/یا نرم افزارو حتی عامل انسانی باشد. سخت افزارمی‌تواند اجزای مکانیکی، الکتریکی، الکترو مکانیکی، الکترونیکی، هیدرولیکی و … باشد. با توجه به سطح تحلیل قابلیت اطمینان قلم می‌تواند سیستم، زیرسیستم، مجموعه، تجهیزات، جزء/ اجزا و قطعه/ قطعات باشد.
- وظیفه الزامی(Required Function): وظیفه الزامی تکلیف قلم را مشخص می‌کند. عبارت وظیفه الزامی باید به صراحت تعریف وقوع خرابی را بیان کرده یا دلالت کند. به عنوان مثال، برای روشن کردن، برش، چرخش، یا گرم کردن. وظیفه الزامی یک پمپ ممکن است جریان حداقل 20 گالن در دقیقه باشد. تعریف وقوع خرابی ضمنی جریان کمتر از 20 گالن در دقیقه است.
- شرایط مشخص(Specified Conditions): شرایط معین شامل شرایط محیطی، شرایط نگهداری، شرایط استفاده، شرایط نگهداری و جابجایی و احتمالاً موارد دیگر است. به عنوان مثال، دما، سرعت یا فشار.
- بازه زمانی معین(State time Interval): به عنوان مثال: دقیقه، روز، ماه یا تعداد چرخه. یک پمپ ممکن است برای انجام وظیفه 10000 ساعت طراحی شود. گاهی اوقات استفاده از معیارهای تنش دیگر به جای زمان مناسب‌تر است. قابلیت اطمینان یک لاستیک ممکن است بر حسب مایل و یک لباسشویی بر حسب چرخه بیان شود.
قابلیت اطمینان اغلب با دوام، کیفیت و آمادگی اشتباه گرفته می‌شود. در حالی که مفاهیم مشابه هستند، نباید به جای یکدیگر استفاده شوند.
قابلیت اطمینان و کیفیت
از دیدگاهی کیفیت مفهومی چند وجهی است. یکی از روش‌های رایج برای توصیف آن، توجه به عواملی است که بر کیفیت محصول تأثیر می‌گذارند. این دیدگاه به هشت بعد کیفیت اشاره دارد(Limblecmms).
اگر قابلیت اطمینان را به عنوان یک مفهوم مستقل در نظر بگیریم، راه دیگری برای بررسی رابطه آنها این است که بگوییم یک سیستم قابل اطمینان سیستمی است که کیفیت خود را در طول زمان حفظ کند.
قابلیت اطمینان گاهی اوقات به عنوان “چگونه کیفیت در طول زمان تغییر می‌کند” طبقه بندی شده است. تفاوت بین کیفیت و قابلیت اطمینان در این است که کیفیت نشان می‌دهد که یک قلم چقدر عملکرد مناسب خود را انجام می‌دهد، در حالی که قابلیت اطمینان نشان می‌دهد که این قلم چقدر سطح کیفیت اصلی خود را در طول زمان و در شرایط مختلف حفظ می‌کند.
به عنوان مثال، یک وسیله نقلیه باکیفیت که ایمن و کار با آن آسان است، ممکن است با کیفیت بالا در نظر گرفته شود. اگر این خودرو برای چندین سال این معیارهای کیفی را دارا باشد و حتی در شرایط آب و هوایی تعریف شده وظیفه خود را (رانندگی) انجام دهد، می‌تواند قابل اطمینان در نظر گرفته شود.
پرسیدن چند سوال کلیدی می‌تواند به تشخیص تفاوت بین کیفیت و قابلیت اطمینان نیز کمک کند:
- کیفیت – آیا قلم وظیفه مورد نظر خود را انجام می دهد؟ اگر چنین است، چقدر وظیفه مورد نظر خود را به خوبی انجام می‌دهد؟
- قابلیت اطمینان – قلم یاد شده تا چه حد این سطح از کیفیت را در طول زمان حفظ کرده است؟
به روشی دیگر، قابلیت اطمینان را می‌توان به صورت زیر مشاهده کرد:
- احتمال موفقیت
- دوام
- کیفیت در طول زمان
- آمادگی برای انجام وظیفه
قابلیت اطمینان و آمادگی
آمادگی درصد زمانی را که یک سیستم آماده بهره‌برداری برای انجام کاری که برای انجام آن طراحی شده است را نشان می‌دهد. اغلب این مفهوم نیز در فناوری اطلاعات برای توصیف آمادگی زیرساخت‌های ابری استفاده می‌شود. سیستم‌هایی با بالاترین آمادگی در محدوده 99.99% قرار دارند. به این معنی که یک اغلب سرویس/سیستم، برای انجام تعمیرات برنامه‌ریزی شده، فقط برای 52 دقیقه از کل سال آماده نیست.
آمادگی تحت تأثیر قابلیت اطمینان و قابلیت نگهداری است. سیستم‌های قابل اطمینان‌تر خرابی‌های کمتری را تجربه خواهند کرد، که آمادگی آنها را بهبود می‌بخشد. به طور مشابه، هر چه سریعتر نگهداری برنامه‌ریزی شده را انجام دهید، زمان خواب سیستم برای تعمیر و نگهداری کمتری خواهید داشت، که باز هم منجر به افزایش آمادگی می‌شود.
منابع قابلیت اطمینان
همچنین می‌توانید مقالات، استانداردها و کتابها را برای منابع قابلیت اطمینان در بخش کتابخانه دیجیتال سایت جستجو کنید.
گواهی مهندس قابلیت اطمینان REC
یک مهندس قابلیت اطمینان گواهی شده (REC) حرفه‌ای است که اصول ارزیابی عملکرد و پیش‌بینی را برای بهبود ایمنی، قابلیت اطمینان و نگهداری محصول/سیستم درک می‌کند. سفر یادگیری و تغییر را هم اکنون آغاز کنید.
