استانداردهای بین المللی قابلیت اطمینان
کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک (IEC)
کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک IEC)) سازمانی پیشرو در جهان است که استانداردهای بین المللی را برای کلیه دستگاه ها و سیستم های الکتریکی و الکترونیکی تهیه و منتشر می کند. این کمیته 173 کشور را گرد هم آورده که 99.2 درصد از جمعیت جهان و 99.1 درصد از تولید انرژی جهان را تشکیل می دهند. نزدیک به 20000 متخصص در بستر جهانی IEC و بسیاری دیگر در هر کشور عضو همکاری می کنند. آنها اطمینان می دهند که محصولات در همه جا با خیال راحت و کارآمد با یکدیگر کار می کنند.
IEC همچنین از تمام اشکال ارزیابی انطباق (چهار سیستم) را پشتیبانی می کند. سیستم ارزیابی انطباق کلیه اجزا، تجهیزات و سیستم‌های مورد استفاده در خانه ها، ادارات، تاسیسات مراقبت های بهداشتی، فضاهای عمومی، حمل و نقل و تولید تایید می کند. کار IEC طیف وسیعی از فناوری‌ها را شامل می شود. تولید برق، انتقال، توزیع، شبکه هوشمند و شهرهای هوشمند، لوازم خانگی، تجهیزات اداری و پزشکی، کلیه حمل و نقل، نیمه هادی ها ، فیبر نوری، فناوری نانو، چند رسانه‌ای، فناوری اطلاعات و موارد دیگر. همچنین ایمنی، سازگاری الکترومغناطیسیEMC، عملکرد و محیط را مورد بررسی قرار می دهد. (https://www.iec.ch/homepage).
کتابخانه دیجیتال
- کتاب ها
- مقالات
- پادکست
- ارائه ها
- ویدئو
- خبرنامه الکترونیکی
کمیته فنی 56- قابلیت اعتماد (TC 56 Dependability)
یک کمیته فنی با متخصصانی از سراسر جهان برای اطمینان از این که استانداردهای قابلیت اعتماد شامل آخرین فنون و فرایندها است که هم به نفع کاربران و هم به نفع تولید کنندگان است. کمیته که از سال 1967 فعالیت خود را آغاز کرده، حتی برای اولین بار برای بررسی قابلیت اطمینان تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی تشکیل شده است. اکنون این کمیته توسط ISO شناخته شده است و در مورد انواع محصولات، اجزا، تجهیزات و سیستم ها اعمال می شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد آنچه کمیته انجام می دهد به داشبورد TC 56 در وب سایت IEC به TC 56 dashboard مراجعه کنید.
استانداردهای TC 56 مربوط به محصولات، فرآیندها و فعالیت‌های مدیریتی است. این استانداردها روش‌ها و ابزارهای سیستماتیک برای ارزیابی قابلیت اطمینان، ارزیابی ریسک فنی و مدیریت خدمات و سیستم‌ها در طول چرخه عمر آنها ارائه می‌دهند
هدف و دامنه کاربرد
مقصود TC 56 تهیه استانداردهای بین المللی در کلیه زمینه های تکنولوژیکی مناسب در رشته قابلیت اعتماد است. قابلیت اعتماد یعنی توانایی انجام، هر زمان که الزامی باشد و زمان به کاربرد بستگی دارد. قابلیت اعتماد بر اساس وصفی های آمادگی، قابلیت اطمینان(Reliability)، قابلیت نگهداری(Maintainability) و قابلیت پشتیبانی (Supportability) بیان می شود.
قابلیت اعتماد یک رشته فنی است که در مدیریت کیفیت، مدیریت ریسک مدیریت دارایی و تصمیم گیری مالی مهم است. این سیستم از طریق فرایندهای چرخه عمر اداره می شود. همچنین ویژگی های عملکردی خاص مانند قابلیت بازیابی، بقاء، یکپارچگی، امنیت محصولات و ارزیابی قابلیت اعتماد خدمات، مدیریت می شود. تعاریف بیشتر اصطلاحات مربوط به قابلیت اعتماد در IEC 60050-192 ( استاندارد ملی 191-10425) شرح داده شده است.
تاریخچه کمیته فنی 56
اولین اجلاسیه با پیشنهاد آلمان در سال 1965 آغاز شد. TC 56 به طور رسمی توسط IEC در اواخر سال 1966 به عنوان کمیته فنی 56 “قابلیت اطمینان قطعات و تجهیزات الکترونیکی” با اولین جلسه در 1967 تأیید شد. این عنوان چندی بعد به “قابلیت اطمینان و قابلیت نگهداری” تغییر یافت. سپس این عنوان در سال 1989 به “قابلیت اعتماد” تغییر یافت تا تکامل تکنولوژیکی و نیازهای تجاری را در زمینه وسیع‌تری از برنامه های کاربردی بر اساس مفهوم قابلیت اطمینان بهتر نشان دهد. در سال 1990پس از رایزنی با ISO توافق شد که دامنه کار TC56 دیگر نباید محدود به حوزه الکتروتکنیک باشد. بلکه باید مسائل مربوط به قابلیت اعتماد عمومی در همه رشته ها را مورد بررسی قرار دهد.
در ابتدا این کمیته به دنبال آزمون الکترونیک و روش های آماری مرتبط بود، به عنوان مثال طرح های آزمون. به زودی استانداردهای آمادگی و قابلیت نگهداری اضافه شد و بعداً جنبه های مدیریت قابلیت اطمینان گنجانده شد. در سال 1988، استانداردهای TC 56 بر اساس اصطلاح “اصل جعبه ابزار” تجدید ساختار شد. ایده این بود که تعدادی از استانداردهایی که “راهنمای برنامه” است باید به کاربران غیر متخصص راهنمایی کنند. همچنین به تعدادی از استانداردهای “ابزار” اشاره کنند. یک کاربر متخصص می تواند مستقیماً به استانداردهای “ابزار” مراجعه کند. با توجه به روند کند تجدید نظر در استانداردهای موجود، ساختار “جعبه ابزار” تا سال 2000 کاملا اجرا نشد. با تأکید هیئت مدیره استانداردسازی بر استانداردهای مستقل، TC 56 به بازسازی استانداردها برای استقلال بیشتر ادامه می دهد. بنابراین کاربر مجبور نیست چندین استاندارد را برای انجام یک کار خریداری کند.
هنگامی که استانداردهای نظامی ایالات متحده از اجبار خارج شد، وضعیت جدیدی به وجود آمد. چون TC 56 استانداردهای بین المللی را در زمینه های مشابه ارائه می کرد. این استانداردها حداقل هر 5 سال یکبار بازنگری و به روز رسانی می شوند، در حالی که تعداد کمی از استانداردهای نظامی برقرار می باشند.
قابلیت اعتماد به مفهوم چتر
تدوین فنی فعالیت های TC 56 برای پوشش پشتیبانی نگهداری و همچنین ریسک تکنولوژیکی گسترش یافت. بنابراین عنوان “قابلیت اطمینان و قابلیت نگهداری” دیگر دامنه کاربرد این کمیته را شامل نمی شود. بنابراین واژه “قابلیت اعتماد” به عنوان “اصطلاح چتر” معرفی شد که مانند عبارت “کیفیت” جنبه های زیادی را در بر می گیرد. اکنون واژه قابلیت اعتماد، قابلیت اطمینان، آمادگی، قابلیت نگهداری، نگهداری، پشتیبانی نگهداری و ریسک تکنولوژیکی را در بر می گیرد.
فعالیت های TC 56 گسترش یافت تا فراتر از وسایل الکترونیکی را پوشش دهد. تجهیزات و سیستم های غیر الکترونیکی و همچنین جنبه های نرم افزاری و انسانی در آن گنجانده شده است. امروزه TC 56 زمینه هایی از اجزاء تا سیستم های پیچیده، شبکه ها و سیستم های باز و از جنبه های مدیریتی تا تولید را در بر می گیرد. اکنون TC 56 به جز استاندارد های آزمون، با استانداردهایی قابلیت اطمینان تکوین محصول نیز کار می کند. مانند: یکپارچگی طراحی، نگهداری، ارزیابی ریسک و کهنگی (Obsolescence).
قابلیت اعتماد برای عملکرد سیستم ها و خدمات، اساسی است و بر همه انواع سازمان‌ها و به طور کلی جامعه تأثیر می‌گذارد.
ساختار مدیریت
کمیته فنی 56 دارای چهار کار گروه است که به عنوان تیم های نگهداری استانداردهای موجود عمل می کنند. هر تیم با متخصصانی که تجربه کاربردهای قابلیت اعتماد و تدوین استاندارد را دارند، از استانداردهای جدید پشتیبانی می کنند. با مدیریت این کمیته چندین گروه مشورتی نیز کمک می کنند. خط مشی کارگروه بر این است که از گزینه های انطباق و منسوخ در روش نگهداری استفاده بیشتری شود. منابع موجود باید برای پاسخگویی به نیازهای فعلی ذخیره شود.
کارگروه1 (WG1)، واژه شناسی قابلیت اعتماد
- برای تولید اصطلاحات و تعاریف مربوط به استانداردهای قابلیت اعتماد TC 56. بررسی پروژه های نوظهور، مشاوره در زمینه اصطلاحات به رهبران پروژه WG و تعریف واژگان جدید برای گنجاندن در 60050-191.
- اطمینان از این که اصطلاحات هرگونه ارتباط با اصطلاحات در زمینه های دیگر به ویژه کیفیت را مشخص می کند.
- برای شناسایی اصطلاحاتی که عوامل موثر بر فرایند چرخه عمر قابلیت اعتماد سیستم ها را تحت تأثیر قرار می دهند.
- برای تعریف اصطلاحاتی که برای قابلیت اعتماد در سیستم ها و شبکه ها کاربرد دارد.
کارگروه2 (WG2)، فنون قابلیت اعتماد
- در صورت لزوم فنون مربوط به تحلیل و ارزیابی قابلیت اطمینان برای ارائه پیشنهادیه جدید تأیید شده، منتشر می کند.
- تهیه و نگهداری یک برنامه کاری برای نشریاتی که توسط تیم های پروژه WG 2 تکوین می یابد. به عنوان تیم نگهداری، استانداردهای فنون تحلیل و ارزیابی قابلیت اعتماد TC 56 را منتشر می کند.
- شناسایی و توصیه ابزارهایی برای تحلیل و ارزیابی قابلیت اعتماد اجزا و سیستم ها از جمله ابزارهای تحلیل ریسک فنی.
- شناسایی و توصیه فنون تضمین قابلیت اعتماد برای اجزاء، تجهیزات و سیستم ها از جمله نرم افزار تعبیه شده.
کارگروه3 (WG3)، مدیریت قابلیت اعتماد
- نشریات مدیریت قابلیت اعتماد را مطابق الزامات پیشنهادیه مورد کاری جدید تایید شده، تولید می کند.
- تهیه و نگهداری یک برنامه کاری برای نشریاتی که توسط تیم های پروژه WG 3 توسعه می یابد. به عنوان تیم نگهداری استانداردهای مدیریت قابلیت اعتماد TC 56 را منتشر می کند.
- توصیه هایی به TC 56 در مورد نحوه در نظر گرفتن چارچوب استانداردهای سیستم مدیریت ISO/IEC ارائه می کند.
- خطوط راهنمایی سازگارسازی برای پیاده سازی برنامه قابلیت اعتماد مقرون به صرفه توصیه می کند.
- مدیریت قابلیت اعتماد؛ قابلیت نگهداری، قابلیت پشتیبانی و نگهداری. ارزیابی ریسک تکنولوژیکی (فناورانه). مهندسی سیستم ها و جنبه های انسانی.
کارگروه4 (WG4)، جنبه های سیستم قابلیت اعتماد
- نشریات مهندسی قابلیت اعتماد سیستم، مطابق الزامات پیشنهادیه مورد کاری جدید تایید شده را تولید می کند. سیستم ها ممکن است شامل سخت افزار و نرم افزار باشند و ممکن است تحت تأثیر عوامل انسانی قرار گیرند. سیستم ها می تواند ساده یا پیچیده باشند.
- تهیه و نگهداری یک برنامه کاری برای نشریاتی که توسط تیم های پروژه WG 4 توسعه داده می شود. به عنوان تیم نگهداری برای انتشار استانداردهای سیستم و نرم افزار TC 56 عمل می کند.
- ویژگی ها و معیارهای قابلیت اعتماد عمومی برای سیستم ها را توصیه می کند.
- قابلیت اطمینان سیستم های اطلاعاتی: سیستم های باز ، اینترنت اشیا، سیستم سیستم ها (SoS) و امنیت فناوری اطلاعات.
ساختار استانداردهای قابلیت اعتماد
ساختار استانداردهای قابلیت اعتماد به شرح شکل زیر می باشد که در سایت https://tc56.iec.ch/structure/ قابل دسترسی است.
استانداردهای ملی قابلیت اعتماد که بر اساس استانداردهای بین المللی تدوین شده است را می توانید از اینجا مشاهده و دانلود کنید
